Thứ Sáu, 26 tháng 7, 2013

Ung thư không phải bệnh “trời kêu”

Mới sinh cũng bị ung thư?

Nhiều bạn đọc đến buổi tham vấn với tâm cảnh “người trong cuộc”, đang hàng ngày, hàng giờ đương đầu với căn bệnh nan y.

Chị L.H.Kh. (40 tuổi, ngụ Q.Tân Phú, TP.HCM) đặt câu hỏi: “Tôi nghe nói người bệnh phải trải qua một thời kì xúc tiếp với duyên cớ gây ung thư (UT) thì thân mới phát sinh tế bào UT. Thế nhưng, người thân tôi có con trai mới ba tháng tuổi đã bị UT máu. Tôi băn khoăn, cha mẹ của cháu không mang gen UT và lúc mang thai chích ngừa đều đặn, tại sao cháu bé mới chào đời đã mắc bệnh?”. Về câu hỏi này, BS Ngô Thị Thanh Thủy, Trưởng khoa Ung bướu nhi, Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM giải thích: không như người trưởng thành, càng lớn tuổi thì tỷ lệ mắc UT sẽ cao, ở trẻ dưới 15 tuổi mắc bệnh UT can dự nhiều đến nguyên tố di truyền. Trẻ có thể bị UT ngay từ trong bụng mẹ và sau khi sinh ra một tháng tuổi đã có nguy cơ mắc bệnh. Trong trường hợp của người thân chị Kh., Có thể cả cha và mẹ của bé mang gen UT dạng tiềm tàng. Tuy nhiên, cha mẹ cần xem xét đến nhiều nhân tố khác gây ra UT cho trẻ như trong thời kì mang thai, người mẹ có tiếp xúc với các chất phóng xạ, tia X-quang, máy xạ trị… Thai phụ có thể bị nhiễm nguồn phóng xạ trong môi trường mà không phải do trực tiếp chụp - chiếu lúc khám bệnh.

GS-BS Nguyễn Chấn Hùng, chủ toạ Hội UT Việt Nam khuyến cáo, ở Việt Nam có 23.250 ca UT gan (20,8%), 20.660 ca UT phổi (18,5%), khoảng 15.000 ca UT dạ dày (13,5%). UT ở cả nam và nữ tăng trung bình 5,4% mỗi năm (tuổi 2006-2010). Ở nam và nữ giới, năm loại UT hàng đầu là gan, phổi, bao tử, đại trực tràng, vòm họng. Các loại UT hàng đầu ở cả hai giới bắt đầu tăng nhanh từ tuổi 40.

Bà H.T.A. (Ngụ tỉnh Tiền Giang) đắn đo: “Vừa qua, khi xét nghiệm tại BV địa phương, bác sĩ nói 70% tôi có khả năng bị UT cổ tử cung nhưng phải sinh thiết mới biết kiên cố. Tôi đã hơn 50 tuổi, nếu chích vắc-xin ngừa HPV có được không?”. TS.BS Phạm Văn Bùng, Trưởng khoa Ung bướu, Bệnh viện Hồng Đức 3 TP.HCM tham mưu: “Khi vi-rút HPV tấn công vào thân thì có dạng viêm nhẹ, viêm nặng và đến 90% trường hợp tự khỏi trong hai năm. Tuy nhiên có một số ít vi-rút HPV tấn công vào tế bào ở màng cổ tử cung. Những tế bào này, gọi là tế bào nghi UT. Vì chúng tồn tại từ 10 - 30 năm mới gây ra UT cổ tử cung. Để phát hiện xác thực đã mắc UT cổ tử cung hay chưa phải tiến hành soi cổ tử cung và sinh thiết. Ngoài ra, ở nữ giới hơn 50 tuổi, đã có con mà chưa nhiễm vi-rút HPV thì nên chích ngừa phòng bệnh”.

Ảnh: Phùng Huy

40% các bệnh ung thư dự phòng được

Câu hỏi của anh V.H.T. (Ngụ Hóc Môn, TP.HCM) được nhiều bạn đọc ở buổi tham mưu quan hoài: “Có trường hợp nào bệnh nhân UT chết không phải do bệnh mà vì tác dụng phụ của thuốc (hóa trị, xạ trị) hay không?”. Các thầy thuốc cho biết, nhiều bệnh nhân khi thực hành hóa trị sẽ ói, mệt vật vã và có một số trường hợp người bệnh trở nên nóng sốt, mất máu do bạch huyết cầu, hồng huyết cầu sút giảm. Tuy nhiên, vì bệnh nhân không được điều chỉnh thuốc kịp thời nên dẫn đến tử vong và tỷ lệ này rất nhỏ. “Hiện thời, nhiều bệnh nhân bị UT vẫn tự ti nên không đi điều trị sớm mà tự tìm lá đu đủ, cây cỏ… uống khiến bệnh di căn, không cứu được tính mạng”, BS Ngô Thị Thanh Thủy lưu ý.

Tại buổi tư vấn, cô Nguyễn Thị Hiền (72 tuổi, ngụ đường Điện Biên Phủ, Q.Bình Thạnh, TP.HCM) bị UT đại trực tràng san sớt: “Tôi đã điều trị hơn bốn năm, sắp bước sang năm thứ năm, nếu qua được tuổi này thì nguy cơ tái phát UT sẽ rất thấp. Cả gia đình tôi đang đợi mong vào kết quả tốt đẹp này, tôi luôn cố sống lạc quan nhưng thật ra trong lòng tôi vẫn rất lo”. BS Phạm Văn Bùng nói: "Nếu phát hiện sớm bệnh UT thì kết quả điều trị sẽ rất tốt. Tỉ dụ như UT vú, nếu phát hiện tuổi đầu tiên thì thời kì sống hơn 5 năm là từ 85-90%”.

Nhiều người vẫn muốn tiếp tục đặt câu hỏi, tuy nhiên, do đã gần 12g30, chương trình kéo dài thêm gần một tiếng so với dự định nên buổi tham mưu đành kết thúc. BS Nguyễn Chấn Hùng dí dỏm đọc hai câu thơ gửi tặng bạn đọc Báo Phụ Nữ: “Ung thư biết sớm trị lành/Nếu mà để trễ dễ thành nan y”. Theo BS Hùng, nếu nguyên tố di truyền, nội tiết… chỉ chiếm 10-15% trường hợp UT thì đến 85% nguyên nhân UT là do các nguyên tố bên ngoài tác động như: khói thuốc lá, thực phẩm, môi trường, bệnh nhiễm (vi-rút xoắn khuẩn môn vị, vi-rút viêm gan siêu vi B, C, vi-rút EBV gây bệnh vùng hầu họng…). Trong đó, khói thuốc lá chiếm 1/3 gánh nặng UT, nguyên do do ăn uống chiếm 1/3 và 1/5 do các bệnh mắc phải. Trong số ba bệnh UT đứng đầu Việt Nam hiện nay là UT gan, phổi, bao tử dù mắc nhiều nhưng vẫn có thể dự phòng được. Và, có đến 40% trường hợp bị UT đúng ra không mắc bệnh nếu biết cách dự phòng.

Để hạn chế nguy cơ mắc bệnh, các thầy thuốc khuyến cáo không nên ăn quá nhiều thức ăn được muối mặn như: cà pháo - mắm tôm, cá khô, mắm cá, cải dưa, kim chi, thịt hun khói, xúc xích... Không ăn các thực phẩm nhiều dầu mỡ, thức ăn ẩm mốc; chích ngừa vắc-xin để hạn chế nguy cơ bị UT gan do vi-rút viêm gan siêu vi B, UT cổ tử cung do vi-rút HPV… Các loại vắc-xin này không đảm bảo 100% trường hợp sau chích ngừa sẽ không bị UT, do đó cần phải hạn chế uống rượu, tăng cường tập thể dục, giữ cân nặng vừa phải, ăn nhiều rau, trái cây tươi. Ngoại giả, tránh nhiễm các bệnh viêm gan siêu vi C, nhiễm xoắn khuẩn môn vị H.Pylori gây UT bao tử, vi-rút EBV gây UT vòm họng…

Nhóm phóng viên CT-XH

GS-BS Nguyễn Chấn Hùng, chủ toạ Hội Ung thư Việt Nam: Người Việt Nam “tỉnh queo” với khói thuốc lá.

Khói thuốc lá độc hại với hơn 60 chất sinh UT, nhưng thấy khói thuốc lá, ai nấy cũng tỉnh queo, chẳng lo lắng. Đặc biệt, người hút cứ nghĩ thuốc lá có đầu lọc, hút rất nhẹ nên hút nhiều điếu hơn. Nhưng thực tế, hút nhẹ thì khói thuốc càng dễ vào sâu bên trong phổi, gây ra các bệnh UT khác.

TS-BS Phạm Văn Bùng, Trưởng khoa Ung bướu, Bệnh viện Hồng Đức 3 TP.HCM: Lập gia đình sớm dễ bị ung thư cổ tử cung.

UT vú và UT cổ tử cung là hai bệnh phổ thông nhất trong các loại UT phụ khoa. UT vú chiếm tỷ lệ 16 ca bệnh/100.000 dân, tuổi mắc bệnh cốt là từ 45 - 55, thường xảy ra ở nữ giới độc thân không sinh con, lập gia đình trễ, không cho con bú sữa mẹ. Nhưng nếu đàn bà sinh nhiều con, lập gia đình sớm, điều kiện vệ sinh sinh dục kém dễ bị UT cổ tử cung.

BS Ngô Thị Thanh Thủy, Trưởng khoa Ung bướu nhi, Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM: Cẩn thận chiêu quảng cáo của thực phẩm chức năng.

Nhiều bệnh nhân khi biết mắc UT thường không đi điều trị ngay mà lo chạy theo tin đồn tìm các “vật lạ” trong dân gian như: mật gấu, sừng tê giác… Những loại thực phẩm hoàn toàn không có giá trị chữa bệnh UT. Riêng với các thực phẩm chức năng thường lăng xê quá mức công dụng khi cho rằng có thể chữa bệnh UT. Thực tại, đây chỉ là những sản phẩm tương trợ tăng sức đề kháng cho bệnh nhân UT mà thôi. Tuy nhiên, người bệnh thường nghe theo tin đồn và các cơ sở sinh sản “được nước” đẩy giá lên cao. Việc điều trị UT phải có phác đồ cụ thể với từng loại bệnh và trên mỗi bệnh nhân.

Bên lề

“Đặt hàng” với báo

Cô Nguyễn Thị Thu Trang (47 tuổi) chuyển ba lần xe để đến dự buổi tọa đàm “Gen ung thư: Cách phát hiện và xử lý”. Nhà ở tận xã Đông Thạnh (Hóc Môn, TP.HCM), cách tòa soạn báo Phụ Nữ hơn 30km nên dù chương trình bắt đầu lúc 9g, nhưng 5g sáng cô Trang đã phải chuẩn bị tươm tất việc nhà, tưới cây... Hơn 7g, cô lên đường bằng xe gắn máy đến bến xe Thới An (Q.12) rồi bắt tuyến ô tô buýt về trọng điểm đô thị. Sau đó đi xe ôm đến tòa soạn. “Nhà tôi có người nhà bị UT, tôi đi nghe tham vấn để hiểu thêm về bệnh UT và cách phòng tránh, để từ đó san sớt cho gia đình, bạn bè những tri thức hữu ích. Tôi mong Báo Phụ Nữ tổ chức thêm những buổi tham vấn rưa rứa, giúp mọi người bảo vệ tốt sức khỏe của mình”.

Có bệnh vẫn siêng đi

Chú Phan Tô Hà (66 tuổi, Q.8, TP.HCM) vừa mới mổ cườm nước, lại đang mang bệnh tiểu đường nhưng vẫn một mình chạy xe đến dự buổi tham mưu. Đây là lần trước tiên chú tham gia tham mưu về UT. Tuy chú và người nhà không mắc bệnh nan y này, nhưng chú muốn trang bị thêm kiến thức phòng bệnh.

Vợ bận, chồng đi thay

Đó là trường hợp của gia đình chú Phạm Nguyễn Hiển (68 tuổi, Q.Phú Nhuận, TP.HCM). Vợ chú đăng ký tham dự nhưng do cô bận đột xuất nên chú đi thay. “Tuổi già nhiều bệnh tật, mình cần để ý hơn tới sức khỏe mới có thể sống vui, sống khỏe bên con cháu”, chú bộc bạch.

Xe buýt “bỏ quên”, may mà không trễ

9g kém, cô Bùi Thị Mỹ Nhiên (Q.7, TP.HCM) hơ hải chạy vào hội trường. Nhà ở khá xa, cô phải bắt hai tuyến ô tô buýt mới đến được tòa soạn Báo nữ giới. Cô kể, cô chũm đi sớm nhưng lại bị ô tô buýt “bỏ quên”, trễ đến hai chuyến. Cô Nhiên trước đây từng công tác tại Viện Pasteur, trong gia đình có mẹ từng bị UT phổi nên muốn đến nghe tư vấn về sự di truyền trong bệnh UT.

Ba thế hệ cùng nghe tham vấn

Bác Quốc Tuyến (70 tuổi, Q.10, TP.HCM) đã dẫn con và cả cháu ngoại 14 tuổi cùng đi nghe tham vấn, tìm hiểu về bệnh UT. Bác Tuyến cho biết: "Cách đây 5 năm, con rể tôi hay ho, khạc ra máu, đi khám thì bác sĩ chẩn đoán là mắc bệnh UT mũi. Điều trị khắp nơi, nay đã tạm ổn định. Con rể bị bệnh khi còn trẻ nên tôi rất lo âu về UT do di truyền. Tôi đưa con và cháu đến cùng nghe để hiểu thêm về cách phòng, chống UT”.

Tiêu Hà - Ngọc Huệ - Nguyễn Luận


Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét